Verplichte energielabels voor monumenten

Per 1 mei 2026 vervalt de uitzondering voor monumenten op de verplichting voor energielabels bij de verkoop, verhuur of oplevering van panden. Dit betekent dat eigenaren van zowel rijks- als gemeentelijke monumenten vanaf die datum verplicht zijn om een energielabel te verkrijgen voor hun panden, net als andere vastgoedbezitters. Onze experts krijgen hier veel vragen over.

Tot nu toe waren monumenten, vanwege hun beschermde status, vrijgesteld van de verplichting om een energielabel te bezitten bij verkoop of verhuur. Deze uitzondering komt echter te vervallen, zoals vastgelegd in de recente aanpassingen aan de Europese Energieprestatie van Gebouwen Richtlijn (EPBD IV). De wijziging zorgt ervoor dat de energielabelplicht vanaf 2026 ook voor monumenten geldt, waarmee een belangrijke stap wordt gezet richting verduurzaming van het historische vastgoed.

Monumenteneigenaren moeten zich voorbereiden op de nieuwe verplichting. Het energielabel biedt inzicht in de energieprestatie van een gebouw, voor monumenten moeten er mogelijkheden gevonden worden om de energieprestatie te verbeteren zonder de beschermde status van het gebouw aan te tasten.

De uitdaging voor jou als energieprestatieadviseur is om de huidige energielabelsystematiek in te zetten voor monumenten. Hoewel monumenten worden uitgezonderd van de minimale energieprestatie-eisen voor utiliteitsgebouwen (de energielabel C verplichting) is het van belang om eigenaren handelingsperspectieven te bieden voor verduurzaming binnen de kaders van de monumentale bescherming.

Het “DuMo-advies” (Duurzame Monumenten Advies) is een mogelijk hulpmiddel. Het DuMo-rekenmodel brengt de duurzaamheid in combinatie met de monumentale waarde van het gebouw in kaart. Op de DuMo-prestatiekaart staan al de door het NIBE onderzochte monumenten.

De Routekaart Verduurzaming Monumenten is een samenwerkingsverband van organisaties uit de monumentensector, van adviesbureaus tot overheden, en biedt een raamwerk voor de verduurzaming van monumenten.

De komst van de energielabelplicht voor monumenten is een kans om de verduurzaming van erfgoed te versnellen, terwijl tegelijkertijd de cultuurhistorische waarde behouden blijft.